versie 1.1 / Podiumkunst.net / 2025-07-24
RDA (Resource Description and Access) is een verzameling van regels en richtlijnen voor het maken van metadata voor bibliotheken en erfgoedinstellingen. Deze metadata voldoet zo aan internationale standaarden voor linked data. Dat maakt informatie beter vindbaar en bruikbaar voor gebruikers.
De RDA-standaard biedt veel opties. Om RDA goed toe te passen in de praktijk, is het belangrijk om daarin keuzes te maken en die vast te leggen in een zogenaamd applicatieprofiel (ook wel toepassingsprofiel genoemd).
In zo’n applicatieprofiel staat bijvoorbeeld:
Zo’n profiel is bedoeld voor metadataspecialisten, zoals mensen die werken aan de inrichting van een catalogiseersysteem of collectiebeheersysteem. Er wordt van hen verwacht dat ze basiskennis hebben van linked data.
Het Podiumkunst.net RDA-applicatieprofiel is bedoeld om collecties van podiumkunsteninstellingen — groot of klein, simpel of complex — met elkaar te verbinden. Dit gebeurt volgens de principes van linked data, zoals beschreven in de Digitaal Erfgoed Referentie Architectuur (DERA) van het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE). Voor het beschrijven en structureren van de gegevens is gekozen voor de RDA-standaard. RDA biedt verschillende implementatiescenario’s. Voor dit profiel is gekozen voor het Linked Open Data-scenario (implementatiescenario A), waarbij de gegevens als Linked Open Data worden gepubliceerd.
Door in de podiumkunstensector met één gezamenlijk applicatieprofiel te werken, kunnen beschrijvingen van verschillende collecties goed op elkaar aansluiten. Zo ontstaat er één gedeelde, organisatie- en collectieoverstijgende linked data-structuur (ook wel graaf genoemd). Dit biedt veel voordelen voor uiteenlopende gebruikers van de data, zoals makers in de podiumkunsten, onderzoekers, geïnteresseerden of bouwers van een website of app.
Dit RDA-applicatieprofiel voor de podiumkunsten is een initiatief van Podiumkunst.net. Het is werk-in-uitvoering, een levend document. Het applicatieprofiel doet in deze vorm (vrijwel) geen uitspraken over de te kiezen terminologiebronnen of thesauri. Een advies hierover volgt later.
Linked data- en semantischweb-representaties van de entiteiten, elementen en waardenlijsten in RDA zijn beschikbaar via de RDA Registry, de volledige tekst met alle richtlijnen en instructies is beschikbaar via de RDA Toolkit.
Een applicatieprofiel is een doordachte manier om een bestaande standaard aan te passen of te verfijnen voor een specifieke toepassing. De uitgangspunten van dit profiel richten zich op het toepassen van de RDA-standaard binnen het domein van de podiumkunsten, en zijn hier beschreven.
De bouwstenen voor het gebruik van RDA zijn de entiteiten en de elementen die eigenschappen of relaties vertegenwoordigen. Als basis voor dit toepassingsprofiel is daarom eerst, op basis van de principes, bepaald welke elementen toe te passen en welke juist niet. Dit is vastgelegd in een spreadsheet volgens deze aanpak.
Het spreadsheet laat per element zien wat de belangrijkste RDA-entiteiten (werk, expressie, manifestatie en item) moeten bevatten. Daarbij staat aangegeven of iets verplicht, aanbevolen, optioneel of juist niet gebruikt mag worden (volgens de MoSCoW-methode). Ook is te zien welke manieren van vastleggen van die gegevens wel of niet zijn toegestaan. Later komen er ook profielen voor andere entiteiten bij.
Verder wordt er, in lijn met RDA, onderscheid gemaakt tussen verschillende niveaus van beschrijving: de minimale beschrijving, de coherente beschrijving en de effectieve beschrijving (zie ook de principes).
Naast het spreadsheet bevat dit applicatieprofiel ook voorbeelden en uitleg. De voorbeelden laten zien hoe het spreadsheet gebruikt kan worden en vullen het aan. Ze zijn aangeleverd door de werkgroep en tonen hoe materialen zo volledig mogelijk volgens RDA beschreven en gekoppeld kunnen worden. Later worden er ook voorbeelden toegevoegd die laten zien hoe je collecties met minder detail kunt beschrijven.
Zie de voorbeeldbeschrijvingen.
In aanvulling op de voorbeeldbeschrijvingen biedt dit applicatieprofiel ook een aantal code-fragmenten. Dit zijn korte, praktische RDF-fragmenten die kunnen helpen bij het zelf maken van een RDA-beschrijving volgens dit profiel.
Zie de code-fragmenten.
We nodigen iedereen uit om suggesties of wijzigingsverzoeken in te sturen via GitHub Issues.